Markegrens De Lutte en Beuningen 2018-2024

De werkgroep is in 2018 begonnen om de grenzen van marke Beuningen weer zichtbaar te maken. Daarbij werd vooraf  ook een gedeelte van de westgrens van marke De Lutte met marke Rossum en marke Volthe meegenomen. Op de zoektocht naar grensstenen waren belangrijke brondocumenten:

  • De loakgang uit 1652, die in het Luttermarkeboek is beschreven;
  • De proces-verbalen der grensbepaling van de gemeente Losser, de gemeente Denekamp en Weerselo uit 1827;
  • De kadastrale kaart uit 1832
  • Gegevens van Hennie Engelbertink

Op onderstaand kaartje worden de grenzen uitgebeeld, die weer zichtbaar zijn gemaakt.

Kaartje Marke Beuningen en deel Marke De Lutte

Op de grens van marke De Lutte met marke Rossum zijn 3 originele markestenen aangetroffen. Bij het “roode steenke” was al in augustus 2017 een informatiebordje geplaatst. In januari 2020 zijn de andere 2 originele markestenen van informatiebordjes voorzien.

Op de grens van marke De Lutte met marke Volthe zijn 2 originele markestenen aangetroffen en zijn op 4 locaties vervangende stenen geplaatst: 2 op 16 februari 2019 en 2 op 16 oktober 2020. Eén van deze laatste 2 stenen is geplaatst op de locatie waar oorspronkelijk de driemarkensteen De Lutte-Volthe-Beuningen lag. Bij 4 van deze 6 stenen zijn in januari 2020 informatiebordjes geplaatst, bij de laatste 2 stenen is dat gebeurd  op 28 maart 2023. Bij de zoektocht naar stenen is de driemarkensteen De Lutte-Rossum-Volthe niet gevonden. Opgemerkt moet worden dat deze steen ook niet in onze bronnen werd vermeld en ook niet op de kadastrale kaart van 1832 stond aangegeven.

In juni 2019 werd gestart met het onderzoek  langs de grens van marke De Lutte met marke Beuningen.

Op deze grens, globaal gelegen tussen de vroegere Postweg achter Denekamperstraat 25 en de rijksgrensstenen op de Vrijdijk aan de Duitse grens, troffen we 6 originele stenen aan. We hebben daarnaast inclusief de driemarkensteen De Lutte, Volthe, Beuningen aan de ene kant en de steen aan de rijksgrens aan de andere kant nog 14 vervangende stenen geplaatst en bovendien een grensmarkeringssteen en een verwijssteen.

 Omdat op dit grensgedeelte tussen de twee marken geen sprake is van een gemeentegrens, hebben we ons voor onze zoektocht naar stenen in hoofdzaak moeten baseren op de loakgang uit 1652, die in het Lutter markeboek wordt beschreven en de kadasterkaarten uit 1832, waarop de meeste stenen vermeld staan.

Bij ons vooronderzoek in 2018 deed zich wel het probleem voor dat het aantal stippen op de kadasterkaart van 1832 ter aanduiding van markestenen twee minder was dan het aantal vermelde markeringen bij de loakgang uit 1652.

Na bestudering van de loakgangtekst besloten we om de locatie aan het begin van de Holtweg waar sprake is van “een paal in het veen” als extra nieuwe locatie aan te merken, omdat deze paal in moerassige grond er vermoedelijk in 1832 niet meer was of niet als zodanig herkend is. Voor een tweede locatie was het wat moeilijker zoeken. Uiteindelijk hebben we er in eerste instantie voor  gekozen om zelf een markeringswaardige plek aan te wijzen en wel op een plek waar de markegrens de Voortmansweg snijdt.

Bij de eerste loakgang op 11 juni 2019, die we begonnen aan de Denekamperstraat werden twee locaties vastgesteld in samenspraak met Peter Wester, die naast het bosgebied woont waar door de grens loopt. Peter heeft in 2020 op een van deze locaties, de originele steen herplaatst die daar weggehaald was en op de andere locatie een vervangende steen geplaatst. Ook zijn bij deze loakgang nog enkele andere locaties bekeken, waarbij op één locatie een originele markesteen werd teruggevonden.

Bij een volgende loakgang in december 2019 zijn 9 locaties verkend, gedeeltelijk voor de tweede keer, en daarbij zijn nog eens 2 originele markestenen teruggevonden. Vermeldenswaard is dat over de gevonden stenen in begin 2020 artikelen zijn verschenen in Tubantia, de weekbladen en bij Natuurmonumenten. Op één van de locaties, aan de Veldweg, lag slechts een heel klein steentje in de berm. In januari 2020 heeft een lid van de familie Zanderink een grotere steen boven op het kleinere steentje gelegd.

Op 29 juni 2020 en 15 juni 2021 heeft de werkgroep de grens tussen de locatie aan de Veldweg en de Duitse Grens verder verkend. Daarbij zijn 9 locaties bezocht. Op 2 locaties zijn originele stenen teruggevonden.

 Op vrijdagmorgen 4 maart 2022 heeft de werkgroep met behulp van de gemeente Losser op de meeste plaatsen  vervangende grensstenen gelegd. Bij deze plaatsing heeft wethouder Harrie Nijhuis symbolisch een steen gelegd bij de kruising van de Beverborgsweg en de Lutterzandweg.  Bij deze plaatsing is bij de locatie aan de rand van de Puntbeek op het bosweggetje in het verlengde van de Bentheimerdijk een extra steen gelegd om wandelaars te verwijzen naar de markesteen die iets oostelijk in het bos ligt.

Omdat op deze morgen niet alle stenen op hun definitieve plaats konden worden gelegd is nadien de hulp ingeroepen van de noabers Wegter, Eppink van erve Mölman en de familie Keizer van erve Haarjan. Zij hebben er allen voor gezorgd, dat de markestenen op de definitieve plaats kwamen te liggen

Op 28 maart 2023 hebben we bij de stenen langs de grens informatiebordjes geplaatst. Daarbij kwamen we in de loop van de dag tot de verrassende ontdekking dat er in de houtwal ten noorden van het landgoed Hakenberg nog een Markesteen lag, die we bij eerdere onderzoekingen over het hoofd hadden gezien. In overleg met onze adviseur Henk Koop hebben we vastgesteld dat deze steen als de ontbrekende steen moet worden beschouwd, die we niet op de Kadasterkaart van 1832 hebben terug gevonden. De consequentie van dit besluit was wel dat we de steen in de berm aan de Voortmansweg, die we eerder als Markesteen hadden aangewezen, niet meer als zodanig kon worden beschouwd. De steen kon wel blijven liggen, maar nu alleen voorzien met een nieuw bordje,  waarop wordt vermeld dat deze steen op de grens van de Lutte en Beuningen ligt. Daarnaast moesten ook bij drie andere stenen op dit stuk van de grens de bordjes iets veranderd worden. Op 2 en 9 juli 2024 zijn de vervangende informatiebordjes geplaatst.

Tenslotte heeft de werkgroep in samenspraak met Routenetwerken Twente een ontwerp gemaakt voor de achterzijde van het routenetwerkpaneel op de T-splitsing van de Lutterzandweg en de Beversborgweg bij het Omleidingskanaal. Op dit paneel, dat in het voorjaar van 2024 werd geplaatst, wordt  aandacht besteed aan de markegrens tussen De Lutte en Beuningen.

De oostgrens van marke Beuningen is de rijksgrens met Duitsland, die grotendeels langs de Vrijdijk loopt. We hebben deze grens bestudeerd en in het veld bekeken. We hebben geconstateerd dat de oude grenspaal 25, die er na eerder verdwenen te zijn geweest in 1986 weer teruggeplaatst was, nu opnieuw verdwenen is. Hierover is een artikel in ‘n Hoesbreef geschreven. We zetten geen informatiebordjes bij deze grenspalen, maar nemen deze wel mee in onze overzichten en de brochure.

Op 18 september 2021 heeft de werkgroep samen met een delegatie van Heemkunde Denekamp de grens van marke Beuningen met marke Denekamp verkend vanaf de Duitse grens tot aan het driemarkenpunt Beuningen, Volthe en Denekamp aan de Schiphorstdijk in de buurt van de watermolen van het Singraven. Deze grens is momenteel ook de grens tussen de gemeenten Losser en Dinkelland. Bij deze zoektocht werden 11 locaties bekeken. Op 5 plaatsen werden originele markestenen aangetroffen.

Tijdens deze loakgang werd op korte afstand van de weg tussen Denekamp en Oldenzaal ter hoogte van het vroegere hotel Kampbeek een steen ontdekt, die nog niet gevonden was door heemkunde Denekamp. Ook werd een nieuwe plaats voor de steen bij de Dinkelbrug bij Hoge Ende bepaald. De originele steen, die vlak bij de Molendijk lag, is tijdelijk door de beheerder van Singraven verwijderd, maar is in 2022 weer geplaatst op een locatie dicht bij de Dinkelbrug, vlakbij waar hij vroeger ook heeft gelegen.

Nadat in het voorjaar van 2023 ook Staatsbosbeheer, het Waterschap Vechtstromen en de Rentmeester van Singraven toestemming hadden gegeven voor het plaatsen van vervangende stenen en het plaatsen van informatiebordjes bij de stenen, konden we in het najaar van dat jaar overgaan tot het plaatsen van 5 vervangende stenen. Op één locatie was het niet zinvol een vervangende steen te plaatsen. De veldkeien werden beschikbaar gesteld door het grondverzetbedrijf van Frans Zanderink en de gemeente Losser hielp ons wederom op 28 november 2023 met het plaatsen van de keien. Omdat de vrachtwagen van de gemeente niet alle locaties kon bereiken, heeft Frans Zanderink ons nadien nog geholpen om 2 stenen op de juiste plaats te leggen.

Op 9 juli 2024 zijn op 8 locaties bij de veldkeien informatiebordjes geplaatst. Bij 2 van de drie locaties die liggen op het landgoed Singraven mochten geen informatiebordjes worden geplaatst. De Rentmeester van Singraven gaf echter wel toestemming om kastanje houten palen te plaatsen waarop een plaatje met een QR-code is geplakt. Met je telefoon kom je dan in verbinding met de website van DDM waar je dan het informatiebordje ziet.

De werkgroep heeft op 23 november 2021 en 12 april 2022 de grens van marke Beuningen met die van Volthe verkend. Deze grens tussen de Schiphorstdijk bij de Dinkelbrug en de vroegere Postweg achter Denekamperstraat 25  is momenteel ook nog de grens tussen de gemeenten Losser en Dinkelland.

Op de zeven locaties waar markestenen zouden moeten liggen, zijn geen stenen op zichtlocatie gevonden. Op 3 locaties hebben we besloten om een vervangende steen te leggen. Op het punt waar de markegrens de Voltherdijk passeert hebben we een extra steen gelegd ter illustratie dat in die nabijheid zeker één en vermoedelijk twee markestenen onder de grond liggen. Deze informatie hebben we gekregen van de heer Ensink, die vlak bij dat punt woont. Hij vertelde ons dat  in de 80’er jaren van de vorige eeuw op deze twee markesteenlocaties de betreffende originele markestenen, die ook nog op foto’s van Hennie Engelbertink uit 1983  te zien zijn, ruim een meter diep in de grond zijn begraven, hoewel van één van de twee dat niet helemaal zeker is.

Op 28 november 2023 zijn de vier vervangende stenen, die door Frans Zanderink beschikbaar waren gesteld, met hulp van de gemeente Losser op de locaties geplaatst. Omdat de vrachtwagen van de gemeente niet overal bij kon komen, heeft Jos Wegter ons in het voorjaar van 2024 nog geholpen om de stenen op de juiste plaats te leggen. Op 16 juli 2024 hebben we bij de 4 stenen een informatiebordje geplaatst, waarmee de grenzen van Beuningen en een stuk grens van De Lutte met Rossum en Volthe weer volledig in beeld zijn gebracht.